ناصر فرهنگفر

ناصر فرهنگ فر در چهارم آبان ماه ۱۳۲۶ هجرى شمسى در شهررى متولد شد. پدرش که کارمند شهربانى بود تار مى نواخت و عمویش تمبک، با این وجود پدر مخالف ساز زدن ناصر بود، اما حضور در چنین خانواده هنرمندى روح هنرمند ناصر هفت ساله را به سوى موسیقى مى کشید، مادر با مهر کوزه هاى گلى یا گلدان را پوست کشیده و در اختیار ناصر قرار مى داد. او هم به طور مخفیانه بر روى آنها ضرب مى نواخت. تا اینکه تمبک قدیمى عمویش را که عمرى ۱۰۰ساله داشت، خریده و با آن شروع به نواختن ضرب مى کند. استعداد و نبوغ خاص وى به همراه علاقه و اشتیاق شدیدش نسبت به شعر و موسیقى، مقدمات پیشرفت وى را فراهم مى کرد. مقدمات ضرب را نزد یکى از اقوام دور خود که از شاگردان امیر ناصح  افتتاح بود فرا مى گیرد. ناصر فرهنگ فر علاقه خاصى به حسین تهرانى ضرب نواز مشهور داشت و همواره آرزوى دیدار او را در دل مى پروراند، تا اینکه روزى در مجلسى حضور داشته و مشغول تمبک نوازى بوده که حسین تهرانى وارد مى شود، اجراى موسیقى را به احترام ورود وى قطع مى کند. تهرانى مى گوید: صدا مى شنیدم، چرا قطع شد، ادامه بدهید. موسیقى ادامه پیدا مى کند. تهرانى که خود نوازنده چیره دستى در تمبک بود متوجه نوازندگى ناصر فرهنگ فر جوان مى شود و استعداد شگرف او را درک کرده و آینده درخشانى را در تمبک نوازى براى او پیش بینى مى کند.این ماجرا باعث مى شود که ناصر مدت کوتاهى را نزد استاد حسین  تهرانى به شاگردى ضرب بپردازد.

           

 حسین تهرانى که سال هاى پایانى عمر را مى گذراند شیوه تمبک نوازى او را تائید کرده و او را به نزد محمد اسماعیلى مى فرستد.فرهنگ فر طبع و قریحه خاصى در سرودن شعر و غزل داشت. در شعر متمایل به ایرج میرزا بود و اشعار طنز گونه اى از خود برجا گذاشت.اولین غزلش را در سن ۱۲سالگى سرود. غزلى که فقط چند بیت از آن باقى مانده است.
تا اشک من ترانه غم ساز مى کند
صدها هزار عقده دل باز مى کند
سرفصل داغ و درد مرا در کتاب عمر
افسانه نگاه تو آغاز مى کند
ناصر فرهنگ فر در خوشنویسى و خطاطى هم دستى داشت. پدرش که مخالف نوازندگى او بود روزى خط خوشنویس معروف استاد کاوه را به همکارانش نشان مى  دهد و مى گوید که دست خط پسرم است. این موضوع باعث مى شود که ناصر براى یادگیرى خط خوشنویسى هم اقدام کند و به سراغ خوشنویسى مى رود و مدتى را در محضر استادان حسن و حسین میرخانى تعلیم خط مى بیند و در این رشته هم موفق ظاهر مى شود.در سال ۴۲ با تاسیس مرکز حفظ و اشاعه موسیقى، فرهنگ فر آزمون تمبک مى دهد و از طرف نورعلى برومند و دکتر صفوت به عنوان مدرس و نوازنده تمبک در این مرکز به فعالیت مى پردازد. در سال ۵۰ همکارى با رادیو تلویزیون ملى را آغاز مى کند و در برنامه هاى مختلفى نظیر جشن هنر، گل هاى تازه و گلچین هفته شرکت مى کند.با تشکیل گروه شیدا در سال ۵۴ به عضویت این گروه درمى آید و دو سال بعد با گروه عارف وارد همکارى مى شود تا اینکه با تاسیس کانون چاووش در این مجموعه هم حضور پیدا مى کند.ناصر فرهنگ فر کنسرت هاى متعددى را با گروه عارف، شیدا و چاووش اجرا مى کند که از ماندگارترین و معروف ترین آنها مى توان کنسرت راست پنج گاه حافظیه شیراز را که ساخته محمدرضا لطفى با آواز محمدرضا شجریان بوده نام برد.
ناصر فرهنگ فر پس از یک  دوره کناره گیرى و انزواى کارى در مرداد ۱۳۷۶ در ۵۰ سالگى چشم از جهان فروبست

بهمن رجبی

بهمن رجبی در سال 1318 در یکی از محله های فقیر نشین رشت متولد شد.

                
بهمن رجبی تنبک نواز، نویسنده، محقق و سخنور نظام موسیقی ایران می باشد.
وی دو کتاب تحققی و دو کتاب آموزشی داردو
دو کتاب تحققی او عبارتند از:
1- تنبک و نگرشی به ریتم از زوایای مختلف.( کتاب اول )
2- تنبک و نگرشی به ریتم از زوایای مختلف.( کتاب دوم )
که کتاب دوم تحقیقی وی مشتمل بر سه فصل است:
1- آیا در رشته ی تنبک نوازی هر نوازنده الزاما هنرمند هم است؟
2- رد تحریم موسیقی در تشیع.
3- جامعه شناسی ریتم.
ودو کتاب آموزشی وی در زمینه ی هنر والای تنبک نوازی عبارتنداز:
1- آموزش دوره ی ابتدایی و متوسطه.
2- آموزش دوره ی عالی وفوق عالی.
بهمن رجبی تکنوازی ودو نوازی تنبک و همکاری با

سازهای ملودیک را از سال 1350 نشان داده است.
آخرین اجرای تکنوازی، گروهنوازی خود را با سازهای ملودیک

در سال 1384 با ارکستر ملل به رهبری پیمان سلطانی اجرا کرده

که طی آن از تکنوازی ( که تجسم ریتمیک قسمت اول قطعه ی موتزارت بود )

با تنبک نوازی خود ، قطعه را نیز پیاده کرده است.
بهمن رجبی در حال حاضر 66 سال سن دارد او در این سن قدرت زیادی برای نواختن تنبک دارد.
یکی از قطعات معروف تنبک نوازی که مطعلق به بهمن رجبی است

 قطعه ی معروف به گفتگوی چپ و راست است

که در کتاب عالی و فوق عالی وی موجود است.
او در دو کتاب آموزشی خود قطعه ای از قطعات ملودیک

موسیقی ایرانی را با ریتم تجسم کرده است مانند:
قطعه ی ( در قفس ) که نغمه ای است از ابولحسن صبا .
قطعه ی زیبای دیگری که انسان را به یاد کودکی

 می اندازد قطعه ی زیبای -اتل متل توتوله- است.
بهمن رجبی وابسته به هیچ یک از نهادهای موسیقی -چه دولتی و چه غیر دولتی - نبوده ودر آینده نیز نخواهد بود!
او از ورزشها ورزش کوهنوردی را برگزیده است.
چرا که ...
بهمن رجبی در مورد تکنوازی تنبک معتقد است که نوازنده باید دو ویژگی داشته باشد:
1- قدرت اجرایی         2- ظرافت اجرایی
که در پس وپشت آن ، خلاقیت آشکاری نهفته است.
به عبارت دیگر تار قدرت و پود ظرافت.
در مورد مکتب بهمن رجبی قابل ذکر است که بگویم یکی از تکنیک های این مکتب این است

 که عکس و بر گردان ، خیلی از قطعات موجود در کتابهایش هم نوشته و می نوازد.
یکی دیگر از ویژگی های مکتب وی این است که میزان هایی از گذشتگان گرفته و آن را به زیبایی هر چه تمام تر بسط و گسترش

داده که نمونه ی آن هشت میزان از میزان های زنده یاد...

 ( امیر ناصر افتتاح ) است که آنها را بسط و گسترش داده و سه قطعه ی مستقل
بوجود آورده است.
از کارها ی بزرگی که بهمن رجبی برای تنبک نوازی ایران انجام داده است ساخت
ریزهای شانزده گانه است ؛ و یکی دیگر ، بسط و گسترش ریتم های مطربی است

 توام با ظرافت که زمان آن حدود 12 دقیقه است.
او زنده یاد... حسین تهرانی را به عنوان پدر تنبک نوازی و از زنده یاد...

امیر ناصر افتتاح به عنوان معلم بزرگ تنبک نوازی ایران یاد می کند.

همایون شجریان

امشب نخستین شب کنسرت همایون شجریان و گروه «همنوازان حصار» در تهران برگزار می‌شود. قرار است در این برنامه قطعاتی از آلبوم‌های «نقش خیال» و «آب، نان، آواز» و نیز تصنیف ماندگار «هوای گریه» به‌همراه چند قطعه‌ی تازه اجرا شود. همچنین همایون شجریان در نشست خبری پیش از کنسرت مژده داده که یکی از قطعات این برنامه، حاضران در سالن همایش‌های برج میلاد را غافلگیر خواهد کرد.

در حالی‌که خبر قطعی برگزاری این کنسرت، تنها یک هفته مانده به موعد اجرا به گوش علاقه‌مندان رسید؛ استقبال از آن فراتر از حد انتظار بود. بلیت‌هایی که قرار بود صبح روز پنجشنبه ۲۶ فروردین از طریق سامانه‌ی فروش اینترنتی شرکت دل‌آواز به‌فروش برسد، ظرف مدت کوتاهی به اتمام رسید و از سوی دیگر، فروشگاه «ققنوس» هم که کار فروش حضوری بلیت‌ها را بر عهده داشت، تا ظهر همان‌روز تمامی بلیت‌ها را فروخته بود. از همین رو، پنجشنبه‌شب، دل‌آواز خبر احتمال تمدید یک‌شبه‌ی کنسرت را بر روی سایت فروش قرار داد و وعده داد در صورت اخذ مجوزهای لازم و موافقت سالن محل برگزاری، یک شب دیگر به اجرا اضافه شود؛ اما پس از آن تا به امروز، دوشنبه، خبری از تمدید کنسرت نیست.

این نخستین‌بار در چندسال اخیر است که کنسرت «شجریان»ها در محلی به‌جز تالار همایش‌های وزارت کشور برگزار می‌شود. کنسرت «همنوا با بم» در سال ۸۲، کنسرت گروه «اساتید» در آذر ۸۴، کنسرت گروه «آوا» در مرداد ۸۶، کنسرت‌های گروه «شهناز» در تابستان و پاییز ۸۷ و کنسرت همایون شجریان و گروه «دستان» در مردادماه ۸۷، همه و همه در تالار وزارت کشور برگزار شده بود. البته قابل پیش‌بینی می‌نمود که پس از ماجرای قطع برق در دو شب آخر کنسرت همایون و دستان در تالار کشور، دیگر شاهد کنسرت شجریان‌ها در این سالن نباشیم. با انتقال محل برگزاری کنسرت از تالار کشور به سالن همایش‌های برج میلاد، قیمت بلیت‌ها هم جهش قابل‌توجهی یافت. قیمت بلیت‌های آخرین کنسرت همایون شجریان در تالار کشور بین ۱۰ تا ۳۵ هزار تومان بود؛ ولی حالا قیمت بلیت‌ها از بیست‌هزار تومان شروع می‌شود و تا ۴۵ هزار تومان هم می‌رود. البته دلیل اصلی این موضوع تفاوت فاحش هزینه‌ی یک شب اجاره‌ی این دو سالن است و باید گفت قیمت بلیت‌های این کنسرت، به نسبت برنامه‌های دیگری که اخیراً در سالن برج میلاد برگزار شده، چندان هم بالا نیست. (برای مثال قیمت بلیت‌های کنسرت یکی از خوانندگان خوب موسیقی پاپ در روزهای پایانی سال گذشته، در همین سالن بین ۲۵ تا ۵۰ هزار تومان بود.) البته فراموش نکنیم ظرفیت سالن میلاد تقریباً نصف تالار وزارت کشور است. (۱۶۰۰ نفر در مقابل ۳۱۰۰ نفر).

اما نکته‌ی جالب و شگفت‌انگیز این کنسرت، عملکرد کم‌نقص سیستم بلیت‌فروشی آنلاین شرکت دل‌آواز بود که بالاخره و پس از آزمون و خطاهای بسیار (+، +) در جریان برنامه‌های پیشین، این بار عملکرد موفقیت‌آمیزی داشت؛ به‌گونه‌ای که بلیت‌فروشی رأس ساعتِ اعلام‌شده آغاز و مراحل رزرو و خرید بلیت بدون کمترین دردسری توسط کاربران به انجام رسید. با وجود انتقادات مختلفی که به برخی سیاست‌ها و اقدامات شرکت دل‌آواز وارد است؛ اما می‌توان گفت تلاش شجاعانه‌ی آنها برای به‌ثمر رساندن و جا انداختن سیستم فروش اینترنتی بلیت قابل تحسین است. به‌ویژه که این بار حتی مرحله‌ی «تحویل بلیت» هم به‌طریق مجازی و با پرینت بلیت توسط کاربر صورت گرفت و نیازی به صرف وقت و مراجعه‌ی حضوری شرکت‌کنندگان برای دریافت بلیت نبود.

کنسرت همایون شجریان و گروه همنوازان حصار به سرپرستی و آهنگسازی علی قمصری، امروز و فردا از ساعت ۲۰:۰۰ در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار می‌شود. کروکی محل برگزاری را می‌توانید در اینجا ببینید.

معرفی ساز

ساز تنبک را به نام ‌«ضرب» هم می‌شناسند، و دلیل اطلاق این نام « ظاهراً به‌مناسبت آن است که اصول ضرب و آهنگ را با آن نگاه می‌داشتند ؛ زیرا در لغت نوشته‌اند: نوعی تنبک بزرگی که مطربان برای نگاه‌داشتن اصول به‌کار دارند ... »

اما علت نامگذاری کلمه‌ی « تنبک » برای این ساز را « باید در اصوات شنیده‌شده از آن جستجو کرد، بدین معنی که وقتی با نرمه‌ی انگشتان دست چپ یا راست، به حالت نیمه‌مشت به وسط پوست یا همان ناحیه‌ی مرکزی آن ضربه وارد می‌کنیم ؛ معمولاً صدایی شبیه به « تن » شنیده می‌شود. وقتی که با نرمه‌ی انگشتان دست چپ یا راست، به کناره‌ی پوست، ضربه وارد کنیم معمولاً صدایی شبیه به « بک » به گوش می‌رسد ؛ لذا آن‌را « تنبک » می‌گویند...

در اینجا باید بلافاصله اضافه کنیم که هیچ حکم کلی و قاطعی در مورد شنیدن صدا به صورت‌های الزامی « تن » و « بک » صادر نمی‌کنیم ؛ چرا که ممکن است صداهای دیگری نیز غیر از [این] دو لفظ مذکور به گوش برسد... »

به‌طوری که پس از چیره‌دستی و مهارت کامل نوازنده‌ی تنبک، می‌توان انواع صداها را از این ساز، طنین‌افکن نموده و ریتم‌های متنوع استخراج نمود ؛ و این مسأله با تسلط، تکامل حرکت انگشتان و بالاتر از آن، تفکر نوازنده‌ی تنبک، ارتباطی مستقیم دارد.

تنبک، جزو سازهای ضربه‌ای و کوبه‌ای می‌باشد. سازهای ضربه‌ای و کوبه‌ای « سازهایی هستند که از طریق وارد کردن ضربه‌های دو دست و یا کوبیدن روی آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند. » این سازها بر دو دسته هستند:

     ۱. سازهای ضربه‌ای پوستی (مانند تنبک)

     ۲. سازهای ضربه‌ای غیرپوستی (مانند مثلث)

ساز تنبک از پنج قسمت تشکیل می‌شود:

۱. پوست | ۲. دهانه‌ی بزرگتر | ۳. تنه | ۴. نفیر یا گلویی | ۵. کالیبر یا دهانه‌ی کوچک

 

از آنجا که وزن (ریتم) در موسیقی ایران، دارای اهمیت شایانی می‌باشد، « تنبک » نیز ـ که پایه‌ی وزن (ریتم) است ـ به همان

اولین پست

اولین پست